Takdim
İnsan kendi davranış ve tutumuyla kendi şahsiyetini meydana getirdiği için, tüm davranış ve tutumlarının ilk muhatabı başkası değil kendisidir. Kur’an-ı Kerim buyuruyor ki “Eğer iyilik ederseniz kendinize iyilik etmiş olursunuz; kötülük ederseniz yine kendinize kötülük etmiş olursunuz.” (İsra: 7) Yani insanın iyilik ve kötülüğünden karşı taraftan daha çok insanın kendisi etkilenir. Bu
etki geçici değil, insanın gelecekteki tüm davranış, tutum ve eğilimlerine yön veren kalıcı bir etkidir. Bu yüzden insanın küçük hataları daha büyük hatalara zemin hazırlar; iyi davranışları
da yücelişi için, ona yeni ufuklar açar. Bu açıdan işlerimizi değerlendirecek olursak insanın kendi tutum ve davranışları hakkındaki yorum ve değerlendirmesi de değişir; örneğin iyilik yaptığı kimseden teşekkür beklemez hatta ona bir teşekkür teşekkür borçlu olduğunu anlar; çünkü gerçekte bu iyiliği kendisine yapmıştır ve bu işe de o adam vesile olmuştur. İmam Muhammed Bakır (a.s) insanın tutum ve davranışlarının iman ve eğilimlerini merkezi olan benliğinde -İslami tabirle kalbinde- etkili olduğunu şöyle açıklamıştır. İmam Muhammed Bakır (a.s) buyuryor ki, “Her kulun kalbinde mutlaka bir beyaz nokta vardır. Günah işlediğinde onda siyah bir nokta oluşur; eğer tövbe ederse o sıyahlık kaybolup gider; ama günaha devam ederse, o zaman o siyahlık artar ve beyazı tamamen kaplar. Beyazlığı tamamen kapladığında artık o insan, asla hayır yoluna dönmez. İşte Yüce Allah bu hususta buyurmuştur ki: “Hayır onların sandığı gibi
değil; oysa onların işledikleri kalplerini kirletmiştir.” (Mizanu’l-Hikme 6628). İmam Cafer Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “İnsan günah işler ve bu yüzden gece namazı kılmaktan mahrum olur. Kötü işin o işi yapanda etkisi, bıçağın et üzerindeki tesirinden daha çabuktur.”
